“Wat heeft kanker bij jou te zoeken?"

“Wat heeft kanker bij jou te zoeken? Jij bent altijd zo actief, sportief en gezond bezig.” Ja, waarom? Kanker kan iedereen treffen. De ziekte maakt geen onderscheid tussen man of vrouw, jong of oud, goed of slecht, religie of huidskleur. Praten over je ziekte helpt. Praten over hoe je je voelt en hoe je er mee om gaat. Praten met lotgenoten. Binnen sommige kringen en culturen is praten over dit onderwerp moeilijk. De Zaandamse Ayten Kilic heeft borstkanker gehad. “Ik ben gelukkig schoon.” De ziekte heeft zowel fysiek als psychisch haar sporen achtergelaten. “Ik ben snel moe, maar wel in training voor [Z]aan de Wandel”, vertelt ze vriendelijk lachend. Als ze vertelt over de laatste acht jaar, belandden we in een emotionele achtbaan, waarbij ze met een papieren zakdoekje soms haar ogen dept. Het gaat nu beter: “Ik zie de mooie dingen in het leven en kan er gelukkig weer van genieten. Mijn ervaring wil ik graag delen. Ik wil mensen die dit meemaken helpen en steunen. Ook de mensen die het in hun omgeving meemaken, bijvoorbeeld bij hun partner, vader of moeder.” 

Gezin 

Ayten praat openhartig over borstkanker. Het tweede onderzoek, bevestigde destijds wat ze al vreesde. Ze zwierf een dag door Zaandam en belandde wandelend bij de mooie openbare begraafplaats aan de Zuiddijk. “Daar zag ik wat verdriet met ons allemaal doet. Het is universeel. Ik moest even alleen zijn. Tijd voor mezelf, om dit allemaal te overdenken. Ik wist niet hoe ik het mijn familie, man en kinderen moest zeggen. Ik kon het zelf niet geloven. Ik was 42 jaar toen bij mij borstkanker werd ontdekt. Mijn zoon was toen 22 en mijn dochter 16 jaar. Ik heb gezien wat borstkanker doet met je gezin. Ik was altijd de steunpilaar van de familie. Gezond geleefd, nooit gedronken of gerookt en ik had altijd gesport.” 

De schoonmoeder van haar pas getrouwde zoon bleek ook borstkanker te hebben. Dit trok een zware wissel over het jonge huwelijk van haar zoon. Drie jaar na het moment dat Ayten hoorde dat zij kanker had, kwam haar zoon te overlijden. Zo plotseling. Het verdriet over het verlies van je kind weegt zwaarder dan de ziekte. Echter haar kleinzoon werd vier maanden later geboren. Ayten toont de foto’s van haar kleinzoon en van haar zoon toen hij nog een dreumes was. “Vertel maar wie wíe is?” vraagt ze. Het is één gezicht. Vorig jaar liep Ayten mee met [Z]aan de Wandel, samen met enkele goede vrienden en vriendinnen. “Dit jaar hoop ik meer mensen mee te krijgen.” Ze klinkt vastberaden. 

Ayten werkt samen met Mehmet Uygun, medeoprichter van de patiëntenvereniging SGAN; Stichting Gezondheid Allochtonen Nederland. Het is een landelijk opererend kennis- en adviescentrum voor interculturele gezondheidszorg in Nederland en bestaat sinds 2010. Mehmet Uygun heeft helaas ook praktijkervaring. Hij verloor zijn zoon aan kanker. “Tijdens de ziekte van mijn zoon heb ik veel kennis opgedaan. Ik wil die kennis en ervaring graag delen. De allochtone patiënt lijkt soms onzichtbaar. Misschien zijn ze niet mondig genoeg of is het uit schaamte. Het is voor de oudere generatie, die de Nederlandse taal niet geheel beheerst, lastig de weg te vinden in de medische wereld.” 

In 2007 begon Mehmet in regio Zaanstreek-Waterland mensen te helpen. Eerst binnen de Turkse en Marokkaanse gemeenschap, maar dat breidde zich al snel uit naar andere doelgroepen. Door de jaren heen kwamen er vrijwilligers bij en wordt er informatie gegeven over allerlei soorten ziektes. SGAN slaat een brug tussen professionals en zorgvragers. “Naast het begeleiden van allochtone patiënten en hun naasten geven we ook voorlichting aan huisartsen, zorgverleners en medisch personeel”, vertelt hij. “Onze doelgroep praat niet makkelijk over ziektes. Daarom is er bij de zorgverleners weinig kennis over hun achtergrond.”